ახლახანს მოვრჩი “ჯეინ ეარის” კითხვას და აღფრთოვანებისგან სიტყვებს ვერ ვპოულობ, რაც მხოლოდ კარგი წიგნის წაკითხვის შემდეგ მემართება… თქვენ არ იცით (ან შეიძლება იცით კიდეც) რამხელა სამოვნებაა, როდესაც ბავშვობაში წაკითხულ ამ პატარა ობოლი გოგონას ისტორიას ხელახლა გადაიკითხავ და უკვე ზრდასრული ადამიანის თვალით შეხედავ. ბევრს არ გავაგრძელებ, რადგან წიგნის სათაური თავისთავად მეტყველებს მის შინაარსზეც, უბრალოდ გეტყვით, რომ ჯეინ ეარის პიროვნებაში ნამდვილად დავინახე საკუთარი თავი და ეს მეამაყება: ის ჩემსავით არც თუ ისეთი ლამაზია გარეგნულად, მაგრამ მასში ცოცხლობს დაუდგრომელი, მებრძოლი და მეამბოხე სული, რომელიც ასე ხიბლავთ გარშემომყოფთ.
არ შემიძლია არ ავღნიშნო შარლოტა ბრონტეს, მე–19 საუკუნეში მოღვაწე ქალის პროგრესული აზროვნება და მკითხველისათვის სასიამოვნოდ ჩამთრევი თხრობის სტილი (2 ღამეში წავიკითხე); აგრეთვე ბრონტეს მივიჩნევ ერთ–ერთ პირველ ფემინისტად და ამის დასადასტურებლად “ჯეინ ეარი”–დან მოვიყვან ნაწყვეტს:
“ამბობენ, რომ ქალები საერთოდ მეტად მშვიდად უნდა ატარებდნენ ცხოვრებას, მაგრამ ისინი ხომ მუდამ იმავეს გრძნობენ და განიცდიან, რასაც მამაკაცები. მათაც ხომ სწორედ ისევე სჭირდებათ გამოავლინონ თავიანთი ნიჭი, უნარი და შექმნან სამოღვაწეო ასპარეზი, როგორც მათ ძმებს. ისინიც ხომ სწორედ ისევე იტანჯებიან სასტიკი თავდაჭერილობითა და ცხოვრების შეზღუდული პირობებით, როგორც მათ ადგილას დაიტანჯებოდნენ მამაკაცები.
მრავალი უპირატესობის მფლობელი სქესის გონებაშეზღუდულობას უნდა მიეწეროს ის, როდესაც გვარწმუნებენ, რომ ქალები ისე უნდა შევზღუდოთ, რომ მათ მხოლოდ პუდინგი აცხონ, წინდები ქსოვონ, ისწავლონ ფორტეპიანოზე დაკვრა და ჩანთები ქარგონ. უფრო მეტი სიმდაბლეა ქალების გაკიცხვა და დაცინვა, როდესაც ისინი მეტ საქმესა და მეტ ცოდნას ეძებენ ცხოვრებაში, ვიდრე ჩვეულებრივად არის დაკანონებული მათი სქესისათვის…”
ჩემთვის მისაღებია ბრონტეს შეხედულება სიყვარულზეც:
“სიგიჟეა, როცა რომელიმე ქალი თავის გულში ამაო სიყვარულით დანთებულ ხანძარს ააგიზგიზებს. სიყვარული, რომელიც ცალმხრივია და გაუმხელელი, თვითონვე სპობს თავის მასაზრდოებელს – სიცოცხლეს. გამჟღავნების შემთხვევაში კი, თუნდაც მას სიყვარულით უპასუხონ, ის ემსგავსება შორს მოკიაფე სინათლეს, ტრამალებში რომ შეიტყუებს ადამიანს და უკან დასახევ გზას მოუჭრის.”
რაც შეეხება თვითონ წიგნს და მის შინაარს, არც კი ვიცი რა ვთქვა, რადგან მსოფლიო ბესტსელერია და რაიმე ახალ აღმოჩენას ვერ გავაკეთებ. უბრალოდ გეტყვით, რომ ესაა “ყველაზე რომანული რომანი” და შარლოტა ბრონტეს ყველაზე საყვარელი “შვილი” (თვითონ მწერალი ისე გარდაიცვალა, შვილი არ ჰყოლია), ესაა ამბავი ობოლ გოგონაზე ჯეინზე, რომელსაც ბიძის ოჯახი სამადლოდ ზრდის და საბოლოოდ ღარიბთა სასწავლო პანსიონატში აგზავნის. პანსიონატში გატარებული 8 წლის შემდეგ 19 წლის ჯეინი უკვე დამოუკიდებელი ადამიანია და პროფესიად აღმზრდელობას ირჩევს. ასე აღმოჩნდება ის მისტერ როჩესტერის მამულში და იწყება მთავარი–ერთი ლამაზი და თავაგადასავლებით აღსავსე სიყვარულის ისტორია… თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ ამ წიგნის კითხვის დროს პატარა ქალბატონ ჯეინთან ერთად ვიმოგზაურე მისი ბავშვობიდან ზრდასრულ ასაკამდე, მასთან ერთად ვტიროდი და ვიცინოდი, მძულდა (განსაკუთრებით ჯეინის ბიცოლა და ბიძაშვილები) და მიყვარდა, ვიყავი მისი უერთგულესი მეგობარი და მიზნის მისაღწევად ბრძოლაშიც უკან არ დაგვიხევია…
ასე დავასრულებ ამ პოსტს და მეტს არაფერს გეტყვით, ცნობისმოყვარეობა წიგნის წაკითხვით დაიკმაყოფილეთ და მერწმუნეთ, არ ინანებთ !..
P.S. შეგიძლიათ ფილმსაც უყუროთ, რომლის რამდენიმე ვერსია არსებობს, მაგრამ მე პირადად ფილმი ისე სიღრმისეულად ვერ განვიცადე, როგორც წიგნი. არჩევანი თქვენზეა…
თინანოს ბლოგი 