ნობელის პრემიის ლაურიატი და ჩემი აზრით, საუკეთესო გერმანელი მწერალი, რომლის წიგნებსაც მხოლოდ კი არ კითხულობ, უბრალოდ შიგნითაც ყველაფერს ხედავ, “უკაცო სახლში” დასავლეთ გერმანიის ომის შემდგომ პერიოდზე მოგვითხრობს. იმ პერიოდზე, როცა შიმშილის, შავი ბაზრის, სასურსათო ბარათების, სახელმწიფო სამსახურში ჩამდგარი მოხელეებისათვის წვნიანის შეღავათიან ფასებში გაცემის ხანა წარსულს ჩაბარდა, როცა ქვეყანაში ამერიკული ჯიპების რახრახი მიწყდა და ორად გაყოფილი გერმანიის გადაღმა მხარეს დარჩენილი ერიც თავის სინდისთან მარტო აღმოჩნდა.
ქვეყანა ნანგრევებისგან გაწმინდეს, შელეს–შემოლესეს, მაგრამ ამ სახელდახელოდ გაკეთილშობილებული ფასადის მიღმა ის უკაცო სახლები და ტრავმირებული, ჯერ კიდევ გაოგნებული ადამიანები დარჩნენ ისევ წარსულზე რომ იყვნენ მიჯაჭვულნი. ადამიანები თითქოს გზის გასაყარზე აღმოჩნდენ, სადაც რეალობა ნაზავი იყო წარსულისა და აწმყოსი. “აწმყო და წარსული ერთმანეთს ენაცვლებოდა, დისკოებივით ტრიალებდა და იმ წერტილს ეძებდა, სადაც ორთავე ტოლდიდი იქნებოდა”.
სწორედ ამ ყველაფრის დასანახად მთავარი გმირები წიგნში ბევრნი არიან: პატარა მარტინი, დედამისი ნელა ბახი, ბებია, მამის მეგობარი ალბერტი, მეგობარი ჰაინრიხ ბრილახი თავისი ღარიბი ოჯახით და რა თქმა უნდა მარტინის ომში დაღუპული მამა და ნელას ქმარი–ახალგაზრდა პოეტი რაიმუნდ ბახი, რომელიც ჯარში იძულებით წავიდა. თუმცა ოჯახს ასევე აჩრდილივით დასტრიალებს პოეტის მკვლელი გეზელერის სახელი, რომელმაც პირადი მტრობის გამო ახალგაზრდა ჯარისკაცი “უეჭველ სიკვდილზე გაგზავნა”–ჩემი ბრძანება უნდა შესრულდესო, თვითონ კი დღემდე საზოგადოების ღირსეული ინტელიგენტის სახელს ატარებს.
ნელას პორტრეტი ნაწარმოებში ხატოვნადაა გამოძერწილი, თუმცა იგივე უნდა ითქვას სხვა გმირებზეც: ბებიაზე, წელიწადში 
ორჯერ რომ წყლებზე მიემგზავრება დასასვენებლად და კურორტებიდან დიდრონ–დიდრონი ასოებით დაწერილ მოკითხვის ბარათებს აგზავნის სახლში. ბოლდაზე, ეკლესიების კურთხეულ რეცხვა–ხეხვისაგან ყოველთვის რომ “თუთქის სუნი უდის”; გლუმზე, სადღაც ინდოეთის საზღვართან დაბადებულ იმ კბილებდამძვრალ, უშნო და კეთილ გლუმზე, რომელიც საკონცენტრაციო ბანაკს გადაურჩა. ასევე სხვა გმირების პორტრეტები–იქნება ეს ძია ალბერტი, ჰეინრიხის დედა –ვილმა ბრილახი, საპარსი კრემების სუნით ერთიანად გაჟღენთილი ლეო თუ თავის სახაბაზოში სიყვარულის მადიდებელი ჰიმნების მღაღადებელი ხაბაზი–იმდენად დახვეწილია ფსიქოლოგიურად, იმდენად დამაჯერებელი, რომ ეჭვიც არ შეგეპარება მათი არსებობის რეალობაში და ზოგჯერ პირველობის ზღვარიც კი იშლება მთავარ გმირებს შორის.
თუმცა მთავარი გმირები მაინც ბავშვები არიან: მარტინი და ჰეინრიხი და სწორედ მათი თვალითაა ხშირად დანახული დანარჩენი გმირები და სამყაროც, მაგრამ ავტორი არასოდეს იყენებს საუბარში პირველ პირს და საკუთარი ენით აღწერს მათ განცდილს. აი მაგალითად: მარტინს “სიფრთხილე მართებდა იმიტომ, რომ ჩართულ შუქზე შეიძლება ბებია გამოვარდეს გარეთ, აათრიოს თავის ოთახში, გამოკითხოს კათეხიზმო, საჭმელი დააძალოს, მუცელს ამოუყორავს მოვარდისფრო ხორცის ნაჭრებით, ტკბილეულობით, ალბათ არც ალერსს მოაკლებს, მერე კი კატეხიზმობანას მოინდომებს და შეკიტხვებს დაუსვამს “გეზელერთან დაკავშირებით”. შეიძლება სულაც კიბეზე გადმოდგეს და დაიღირიალოს: “ი ს ე ვ ს ი ს ხ ლ ი მ ა ქ ვ ს შარ დ შ ი” და ცრემლად დაღვრილმა ღამის ჭურჭელი აქეთ–იქით იქნიოს. მარტინს გული ერევა ხოლმე შარდის დანახვაზე და ცოტა არ იყოს ბებოსიც ეშინია.”
ნაწარმოებს რეალობას მატებს მატერიალური ყოფის აღმწერი დეტალებიც, ბიოლი ხშირად გვიხატავს სხვადასხვა ფირმის მიერ შემოთავაზებულ ნაირნაირი სარეკლამო ტექსტების შინაარს, გმირების სადილის შემადგენლობას და ამას იმისათვის აკეთებს, რომ უფრო მწვავედ წარმოაჩინოს სოციალური უთანასწორება, რადგან მარტინი და ჰეინრიხი სხვადასხვა ფენას განეკუთვნებიან. ამას პირველად კონსერვების ქარხსნის მეპატრონის შვილიშვილი მარტინი მხოლოდ მაშინ მიხვდა, როდესაც შემთხვევით ჰაინრიხის მიერ შედგენილი საყიდელი პროდუქტის სია გადაიკითხა და გაიგო, რომ ბრილახები მთელი კვირის განმავლობაში მხოლოდ 28 მარკით ცხოვრობდნენ, თვითონ მარტინმა და ბებიამ კი რესტორანში 18 მარკა და 70 პფენინგი მხოლოდ ერთ ვახშამში გადაიხადეს. ამ უეცარი შედარების შემდეგ მარტინს თავზარი დაეცა და წამოიძახა: “ღმერთო, შენ შეეწიე ჰაინრიხ ბრილახს!..” (ნაწარმოებში ასევე ხშირად გვხდება ფრაზები: “და თუ შენ ღმერთო არ მოგვიტევე, ვინღა დარჩება ქვეყნად უბიწო” და ” ო, ზეციერო, ქვესკნელიდან შემოგღაღადებ”).
ჰაინრიხი მარტინისაგან განსხვავებით, გუმანით გრძნობს ამ განსხვავებებს და იცის მოჩვენებითი სიმშვიდე დიდხანს არ გაგრძელდება: “ასეთი გრძნობა მაშინ დაგეუფლება, ყინულზე როცა მიაბიჯებ, ყინულის თხელ ფენაზე, არადა ისიც არ იცი რა სიღრმისაა წყალი. ყინული ჯერ არ ჩაგტყდომია ფეხქვეშ, დახრჩობასაც არავინ გაცლის, გაღმაც და გამოღმაც მომღიმარი ადამიანები დგანან და ოდნავადაც რომ წაიფორხიალო შენს საშველად გამოქანდებიან. თუმცა არც ეს შეცვლის რამეს: ყინული შეიძლება ნებისმიერ დროს ჩატყდეს, წყლის სიღრმე კი გაურკვეველია.”
ნელა ბახისთვის კი ცხოვრება დაუმთავრებელ კინოფილმს წააგავს, ბოლომდე რომ იყო გადაღებული, მაგრამ მისი მთლიანად ნახვა ნელამ ვერ მოახერხა: ეკრანზე გამოსვლის წინ ეს ფილმი დაჭრეს, დაჩეხეს და ფირის ნაკუწებიც სანაგვეში გადაყარეს. ამიტომ წიგნში ხშირად ვხვდებით ქალის იმპროვიზირებულ ოცნებებს და სადღაც რუსეთში, კალინოვკასთან დაღუპული პოეტის მეუღლე თავს იბრუებს იმაზე ფიქრით თუ როგორ აეწყობოდა მისი და ყველას ცხოვრება, მეუღლე რომ ცოცხალი გადარჩენილიყო (“ერთი რამ სულ მუდამ ასე დარჩება: მამაკაცი იმაზე უკეთესს ვერაფერს შესთავაზებს ქალს, თუ არა ცოლად გამომყევიო”)
მაგრამ “ნელას ისღა დარჩენია სიგარეტი გააბოლოს და ფარდის ოქროსფერი ფარჩის საკილოვეს ისე ჩააფრინდეს, რომ ფეხზე შეიმაგროს თავი. გარდასულ დღეთა ექო ნელას ისევ ესმის ყურში, სადღაც სულ ახლოს ესმის ბუტბუტი: “…იურერი”, ..ხალხი”, “…ამშობლო”… კვლავ ახმიანდა თავმოკვეთილი ტყუილი, თავის დროზე წყევლასავით, რომ დაატყდა თავს. მას აქეთ თითქოს ათასი წელი გავიდა და ის რამდენიმე თაობა ამ კერპებს რომ ეთაყვანებოდა , რა ხანია მიწამ შეჭამა.. მილიონობით ადამიანი ემსხვერპლა სამად–სამ დამახინჯებულ სიტყვას, ადამიანები ამ სამად–სამი სიტყვის გამო დახოცეს, დაწვეს, დახვრიტეს, გათელეს და გაზის საკნებში გამოახრჩვეს…”
ნელას პირადი ცხოვრება დაინგრა, დაინგრა ისევე როგორც მილიონობით სხვა ადამიანის ცხოვრება და ნელა ამაში ომს ადამაშაულებს, ადანაშაულებს ფაშიზმსა და სამღვდელოებას, ყველა იმ “სისხლით ხორცამდე გერმანელს”, ვინც თავის დროზე ქვეყანაში ნაციზმის დამკვიდრებას შეუწყო ხელი. არადა ეს ხალხი ისევ ტრიალებს საზოგადეოებაში, ბევრი მათგანი ასე ვთქვათ “სულიერად გარდაისახა” და საზოგადოებისგან ცოდვებშენდობილი ისევე თამამად ლაპარაკობს “ჰუმანიზმზე”, “სიკეთეზე”, “არა კაც ჰკლაზე”, როგორც ერთ დროს ნაციონალ–სოციალიზმის იდეებს ქადაგებდა. ასეთ “მოქცეულთა” რიცხვს ეკუთვნის ყოფილი ნაცისტი შურბიგელი, რომელმაც ჯერ კიდევ 1934 წელს დაწერა დისერტაცია თემაზე: “ფიურერის სახე თანამედროვე ლირიკაში”.
“შურბიგელი ტანმაღალია, ზორბა; მწუხარება მის სახეს ყოველ ახალ მოხსენებაზე ერთიორად დაეტყობა ხოლმე, მოხსენებები კი შურბიგელს უამრავი აქვს წაკითხული. ყოველი მოხსენების შემდეგ შურბიგელი კიდევ უფრო წარმოსადეგი, კიდევ უფრო ზორბაა ხოლმე და ნელასაც ასე ეჩვენება, თითქოსდა მის წინ საოცრად ერუდირებული, საოცრად დამწუხრებული ბუშტია, დღითი დღე რომ იბერება და ერთ მშვენიერ დღეს ალბათ გასკდება კიდეც, ხოლო ამ ბუშტისგან არაფერი დარჩება, გარდა ერთი პეშვი კონცენტრირებული, აყროლებული მწუხარებისა.”
წიგნში კარგად ჩანს ბიოლის უარყოფითი დამოკიდებულება ნაციზმის მიმართ და ეს დამოკიდებულება მისი დაბადების ადგილას მიგვიყვანს: მწერალი 1917 წლის 21 დეკემბერს ქალაქ კოლნში დაიბადა და მისი ანტიფაშისტური განწყობა და ნაწარმოებები ქალაქის სულის გავლენაცაა, რადგან კათოლიციზმის მძლავრად ფესვგადგმული კოლნი ფაშიზმის დამყარების შემდეგაც ბარიერად ედგა ჰიტლერიზმს ფარულ ოპოზიციაში. თავის დროზე კი სწორედ კოლნი იყო ქალაქი, სადაც ბიოლის თქმით, “ჰიტლერს საყვავილე ქოთნები დააყარეს, ხოლო გერინგი მასხრად აიგდეს და ეს პირსისხლიანი კოხტაპრუწა აიძულეს ქალაქში გატარებული ერთი საათის განმავლობაში სამჯერ გამოეცვალა მუნდირი.”
ბევრს აღარ გავაგრძელებ და გირჩევთ, აუცილებლად წაიკითხეთ “უკაცო სახლი” და ჩაიძირეთ კაცობრიობის ისტორიის ერთ–ერთ სამარცხვინო პერიოდის ადამიანურ ისტორიებში. გპირდებით, არ ინანებთ.
“ყველა ამბობს ზარმაციაო, მაგრამ ასე არაა…იგი ზარმაცი არასოდეს ყოფილა. ჯერ კიდევ სკოლაში სწავლისას ზოგჯერ წავიტრაბეხებდით, რომ კალათბურთს კარგად თამაშობდა, პასუხად კი გვესმოდა-,,მაგისთვის ადვილია, აგერ რამსიმაღლე არისო, მათ წარმოდგენაც კი არ ჰქონდათ, რამდენს მუშაობდა იგი. ყოველ საღამოს დაღამებამდე ეზოში ბურთს ტყორცნიდა, გვიკვირდა, ამ სიბნელეში რას არჩევდა.”
თინანოს ბლოგი 